Καθ’ όλο το μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων κατασκευάστηκαν οχυρά, προκειμένου να προστατευτεί η ελληνική επικράτεια σε περίπτωση ελληνοβουλγαρικής συρράξεως.
Με την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου οι φόβοι των Ελλήνων επιβεβαιώθηκαν. Το 1916 γερμανοβουλγαρικά στρατεύματα έφθασαν προ του οχυρού Ρούπελ, το οποίο παραδόθηκε σε αυτά έπειτα από αμήχανες και αδέξιες αντιδράσεις της ουδέτερης ελληνικής κυβέρνησης. Το γεγονός αυτό προκάλεσε έντονη δυσαρέσκεια και απογοήτευση στον ελληνικό λαό.
Το 1939 άρχισαν νέες, εντατικές ενέργειες οχύρωσης της περιοχής του Ρούπελ, με την κατασκευή πολυβολείων, πυροβολείων, ολμοβολείων, παρατηρητηρίων, αντιαρματικών έργων κατασκευασμένων από σίδερο και ενισχυμένο σκυρόδεμα, σε μεγάλη έκταση γύρω από το οχυρό, καθώς και έργων κατά προσωπικού.
Μέσα στις στοές του οχυρού κατασκευάστηκαν θάλαμοι οπλιτών, γραφεία, χώροι υγιεινής, αεραγωγοί, δίκτυο επικοινωνίας, δεξαμενές νερού, αποθήκες τροφίμων, μαγειρεία κ.ά.
Μετά την αποτυχία των Ιταλών στον ελληνοϊταλικό πόλεμο των ετών 1940-41 άρχισε να διαφαίνεται η πρόθεση των Γερμανών να πλήξουν την Ελλάδα.
Ο Χίτλερ είχε δώσει εντολή ήδη από το Νοέμβριο του 1940 για την κατάστρωση του σχεδίου «Μαρίτα», που προέβλεπε επίθεση εναντίον της Ελλάδας. Το 1941 η 12η Γερμανική Στρατιά, υπό τη διοίκηση του στρατάρχη Φον Λιστ, έλαβε εντολή να φέρει εις πέρας το σχέδιο καταλήψεως της ελλαδικής επικράτειας.
Οι γερμανικές δυνάμεις προσέγγισαν την ελληνοβουλγαρική μεθόριο από την πλευρά των βουλγαρικών εδαφών, προκειμένου να προβούν σε παρατήρηση του ελληνικού αμυντικού συστήματος και να οργανώσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την επίθεσή τους. Τούτου δοθέντος, η ελληνική διοίκηση διέταξε την εκκένωση των παραμεθόριων χωριών.
Τελικά, στις 6 Απριλίου 1941, ημέρα Κυριακή και ώρα 5:15 π.μ., εκδηλώθηκε η γερμανική επίθεση, αφενός με σφοδρό βομβαρδισμό των ελληνικών αμυντικών θέσεων από μονάδες του Γερμανικού Πυροβολικού και αφετέρου με προσβολή του οχυρωματικού δικτύου του Ελληνικού Στρατού από γερμανικά αεροσκάφη καθέτου εφορμήσεως.
Παράλληλα, έλαβε χώρα αποτυχημένη απόπειρα των Γερμανών να προσεγγίσουν τις ελληνικές αμυντικές θέσεις διαμέσου του Στρυμόνα, χρησιμοποιώντας βάρκες από καουτσούκ.
Όλμοι, πυροβόλα ευθυτενούς τροχιάς, άρματα μάχης και συνεχείς επιθέσεις ανδρών Πεζικού ήταν τα μέσα που μετήλθαν ακολούθως οι Γερμανοί, στην προσπάθειά τους να διασπάσουν την ισχυρή ελληνική γραμμή άμυνας. Επιπροσθέτως, άνδρες του Γερμανικού Μηχανικού επιχειρούσαν να ανατινάξουν και να αχρηστεύσουν τα οχυρωματικά έργα των Ελλήνων. Παρά ταύτα, το Ρούπελ συνέχισε να αντιστέκεται σθεναρά.
Τη δεύτερη ημέρα της γερμανικής επιθέσεως, 7 Απριλίου 1941, συνεχίστηκαν οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί και οι επιθετικές ενέργειες ανδρών του Γερμανικού Πεζικού με χειροβομβίδες και φλογοβόλα. Οι εν λόγω προσπάθειες απέβησαν μάταιες, μολονότι οι Γερμανοί επετίθεντο κατά κύματα και χωρίς να λογαριάζουν απώλειες.
Το ίδιο αποτέλεσμα είχαν οι διαδοχικές γερμανικές επιθέσεις διά ξηράς και από αέρος και την τρίτη ημέρα, 8 Απριλίου. Την τέταρτη πλέον ημέρα, κι αφού προηγήθηκαν νέες σφοδρές επιθέσεις τις πρωινές ώρες, έπαυσε κάθε επιθετική δραστηριότητα των Γερμανών περί τις 15:00.
Στις 17:00 οι Γερμανοί ζήτησαν την παράδοση του οχυρού, αλλά ο διοικητής του Ρούπελ, ταγματάρχης Πεζικού Γεώργιος Δουράτσος, απάντησε σε αυτούς ως εξής: «Τα οχυρά δεν παραδίδονται, αλλά καταλαμβάνονται».
Την επομένη, μετά την υπογραφή του πρωτοκόλλου παράδοσης στη Θεσσαλονίκη, ο Δουράτσος έλαβε εντολή να παραδώσει το Ρούπελ. Το μεσημέρι της 10ης Απριλίου οι άνδρες του Ελληνικού Στρατού εγκατέλειψαν τις θέσεις τους, οι δε Γερμανοί ασχολήθηκαν με την περισυλλογή και την ταφή των νεκρών τους.
Η περιοχή γύρω από το Ρούπελ γέμισε νεκροταφεία, ενώ οι αθηναϊκές εφημερίδες ανακοίνωσαν τα δραματικά γεγονότα.
Μετά την παράδοση οι Βούλγαροι, τότε σύμμαχοι των Γερμανών, προέβησαν σε λαφυραγώγηση των ελληνικών οχυρών, ενώ τα γερμανικά στρατεύματα, ύστερα από σύντομη ανάπαυση, κινήθηκαν για την κατάληψη και του υπόλοιπου ελλαδικού χώρου.
Ο αγώνας των οχυρών εναντίον του εισβολέα ήταν άνισος. Οι υπερασπιστές τους ακολούθησαν το δρόμο του χρέους, όπως και λίγο νωρίτερα οι δημιουργοί του αλβανικού έπους.
Αυτό που πρέπει να έχουμε κατά νουν είναι ότι το Ρούπελ δεν κατελήφθη, αλλά παρακάμφθηκε, καθώς και ότι οι υπερασπιστές του δε νικήθηκαν, αλλά έγιναν ήρωες.
www.in.gr/Βαγγέλης Στεργιόπουλος
28/8/2018
- Οι πληροφορίες που συνθέτουν το παρόν άρθρο προέρχονται από το περιεκτικό πληροφοριών συγγραφικό πόνημα του Βασιλείου Νικόλτσιου και της Αναστασίας Χαδιά «Το οχυρό Ρούπελ» (Απρίλιος 1941, μέρες δόξας), που εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη το 2006.
